Vraag vandaag Wat betekent 'Van te hemd scheuten' D.v.h.N. 04-11-2008
Vraag vandaag Wat betekent ‘Van te hemd scheuten’ D.v.h.N. 04-11-2008
Wat betekent ‘Van te hemd scheuten’?
De vader van W. Dekker uit Hoogeveen zei vroeger vaak tegen de kinderen Van te hemd scheuten. Althans zo meent hij het zich te herinneren. Dekker sluit niet uit dat hij de uitdrukking niet goed heeft opgeschreven. Belangrijker voor hem is echter de betekenis. Wij gingen te rade bij hettluus ‘(ande (Drentse) Tool in Beilen. Abel Darwinkel stuurde een antwoord.
Door Jibbo Poppen
ekker had het inderdaad niet goed opgeschreven. De uitdrukking bestaat wel, maar met een naam erin: Van Hepscheuten of Van Epscheuten. In het Woordenboek van de Drentse Dialecten kan men het lemma Hepscheuten vinden met een doorverwijzing naar Van Putten.
Onze Hoogeveense zegsman H,Slot.kenner van de Drentse taol in het algemeen en de Hoogeveense in het bijzonder, deelt ons het volgende mee: “De naam Van Hepscheuten of Van Epscheuten gebruik je bijvoorbeeld als je het hebt over een bepaald persoon, waarvan je de naam niet wil noemen, of omdat je niet vil dat andere mensen horen dat je het over die persoon hebt. Het zal een persiflerende nabootsing van een familienaam zijn, een schertsnaam met een ‘toontje’. Wij duiden ermee op iemand die de ander bekend is, en die we niet bij de naam noemen willen: ‘onze vriend jeweet-wel. Tegelijk drukken we er mee uit deze persoon niet geheel serieus is te nemen — om zijn doen en laten of zijn taalgebruik. Dan hoor je bijvoorbeeld zinnen als ‘Van Epscheuten mus gistetzo neug al…’ of ‘Daor kriej Van Epscheuten ok nog… Van Epscheuten kun je vergelijken met het Nederlandstalige Dituges, Spuit Elf, Van Puffelen of Van Grootbekkum — allemaal namen als spreektaalgevallen; namen die niet (of nauwelijks) echt bestaan en waarvoor je ook vaak die-en-die kunt invullen. In het Engels bestaat so and so en what’s his name, in het Duits Dings of so und so, Fransen spreken van madame of monsieur Chose.
Slot: “In Drenthe komt Humko (Homko) of Van der Hummes voor, als je even niet op de juiste naam kunt komen, maar Van Hepscheuten of Van Epscheuten heeft een negatievv re bijklank dan Humko en Van der Hummes: “Ie kunt het Van der Hummes ies vraogen.”Iemand rechtstreeks aanspreken met Van Epscheuten ofiets dat daarop lijkt, zoals de vragensteller zich herinnert, kunnen we niet bevestigen. Dan gebruikt een Drent eerder Van Putten of Van Varelen.”
Met dank aan: Huus van de Taol, Wattweg 2-A, Beilen. abeldarwinkel@huusvandetaol.nl, 0593371010, huusvandetaol.nl.
HEBT U EEN VRAAG?
Schrijf naar: vraagvandaag@dvhn.nl. Of stuur een (brief)kaart naar Dagblad van het Noorden, tav Vraag Vandaag,
Postbus 60, 9700 MC Groningen. Vermeld svp altijd naam, adres en woonplaats.