Woordenboek van de Drentse dialecten komt net op tijd D.G.P. 19-10-'96

Woordenboek van de Drentse dialecten komt net op tijd D.G.P. 19-10-’96

Woordenboek van de Drentse dialecten komt net op tijd

Drenthe heeft er lang op moeten wachten. Al in 1929 verscheen het Nieuw Groninger Woordenboek van K. ter Laan. Een Drents woordenboek bleef daarentegen achterwege. Daar komt nu eindelijk verandering in. Op 24 oktober wordt het eerste exemplaar van het Woofdenboek van de Drentse dialecten officieel gepresenteerd. Het tweede en laatste deel verschijnt volgend voorjaar.

Door Steven Hartog

Het is wrang, maar het lijkt erop dat het woordenboek net op tijd is afgerond. Juist op het moment dat de eerste exemplaren gedrukt worden komt het voortbestaan van het Nedersaksisch Instituut door bezuinigingen op de tocht te staan. Op initiatief van dit instituut kwam het woordenboek tot stand. De Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen moet in 1999 een groot aantal arbeidsplaatsen hebben ingeleverd. Volgens de eerste bezuinigingsvoorstellen valt daarbij de vakgroep Regionale en AgronomischHistorische Studies buiten de boot.
Eind jaren zestig benaderde professor K.H. Heeroma van het Nedersaksisch Instituut Geert Kocks in verband met de samenstelling van een Drents woordenboek. Jan Naarding had een begin gemaakt, maar na zijn overlijden was het werk stil komen te liggen. De indruk bestond dat Naarding in de loop der jaren een grote hoeveelheid materiaal had verzameld. De roep om dat uit te geven werd steeds groter.
Kocks had als ‘Lektor für Niederlândisch’ aan de universiteit van Gôttingen van dichtbij de samenstelling van een regionaal woordenboek meegemaakt. Hij wist dus welke problemen hij tegen zou kunnen komen. Toch accepteerde hij de uitnodiging van het Nedersaksisch Instituut en ging op 1 maart 1969 aan de slag.

In zijn hoofd

„Naarding had enkele schoenendozen vol met gegevens nagelaten. De hoeveelheid bruikbaar materiaal bleek ook professor Heeroma nogal tegen te vallen. Naarding had het meeste in zijn hoofd zitten. Dat was dus met zijn overlijden verloren gegaan.
Op verzoek van Heeroma werkte Kocks in eerste instantie een deel van de letter K uit. Op basis hiervan kwamen beide wetenschappers tot de conclusie dat het nagelaten materiaal nogal summier was en dat de uitgave van een wetenschappelijk verantwoord woordenboek niet snel te realiseren was. Met” gebruikmaking van Naardings materiaal begon Kocks opnieuw. Het woordenboek had niet kunnen verschijnen zonder de inzet van ruim zeshonderd medewerkers uit geheel Drenthe. Jarenlang heeft deze groep medewerkers gegevens aangeleverd. Kocks begon met het verwerken van het basismateriaal vanuit Sleen. Hij beperkte zich daarbij tot de periode van 1800 tot 1950. Woorden van latere datum zijn slechts bij wijze van hoge uitzondering opgenomen. Wel zijn er woorden en begrippen verwerkt die nu nauwelijks meer worden gebruikt om dat oude technieken verdwijnen. Pas vanaf 1973 schakelde hij medewerkers uit de rest van Drenthe in. „Ik wilde een goede geografische spreiding om alle mogelijke varianten in kaart te kunnen brengen. De medewerkers kregen iedere maand een zending, waarbij ze onder meer in voorbeeldzinnen aan moesten geven hoe ze een bepaald woord gebruikten. Verder verzorgden we de uitgave van een medewerkerscontact. Hierin verklaarde ik bijvoorbeeld spreekwoorden en gezegden en kwamen bijdragen van medewerkers te staan.’ ‘
Het medewerkerscontact en de regelmatige bijeenkomsten van de medewerkers zorgden voor een homogene groep. Toen het werk van Kocks door ziekte in gevaar kwam, waren het de medewerkers die zich sterk maakten om door te gaan.

Woordenboek van de Drentse Dialecten (2 delen), dr. G.H. Kocks.
31775; set 90 232 31783. Bijzonderheid: deel A.L verschijnt 24 oktober 1996, deel M-Z verschijnt voorjaar 1997.