Bart Veenstra (1921-2005)

Nao zien trouwen verhoesd’e naor Gasselternijveen waor e de rest van zien leven in een monumentaal herenhoes woonde. Hie nam het timmermansbedrief van zien pap over, verkocht dat in 1959 en gung in loondienst. Hie trouwde met Martha Veenstra (an heur achternaam ontliende hij zien pseudoniem). Samen met heur weur e correspondent van plaotselijk neis veur regionale kranten en weekbladen. Tiedens een langdurige herstelperiode nao een bedriefsongeval begund’e te schrieven. Maor feilijk hef e altied al schriever west. Van hum is bekend dat e – toen e nog timmerman was – mangs zo maor even het wark het wark leut um met zien timmermanspotlood een mooie zin, een gedicht of een paar regels op een muur of een stuk hardboard te schrieven. Hie weur op zien schrieverspad hölpen deur professor Prakke en deur Hans Heyting en zul oeteindelijk ien van de productiefste schrievers van Drenthe worden. Hie schreef verhalen, gedichten veur groten en veur kinder, streekromans, een detective, heurspeulen, liedties, musicals en tenielstukken. As schriever hef e de naam Veenstra – de achternaam van zien vrouw Martha – keuzen um an te geven dat e zunder Martha feilijk nargens west har.
Al in de jaoren ’50 is e begund in ’t Drents te schrieven.

In 1966 hef e, samen met Martha, de leiding van dialectmaondblad Oeze Volk overnummen van Gerrit Kuipers en Hans Heyting. Zowat virtig jaor hef e daor de leid’ in handen had. Benaom deur heur inzet hef het blad niet allén een geweldige grui metmaakt, maor weur ’t ok een belangriek podium veur het behold van de streektaol.
Het Drents woordenboek dat e in de maande met zien zeun drs. Henk Hadderingh samensteld hef, hef ok slim belangriek veur de streektaol west. Meer as driedoezend exemplaren bint der van verkocht.

Bart Veenstra hef jaorenlang een column had in ’t Neisblad van het Noorden met de naam Drenthe in dizze daogen.

Begun jaoren ’80 kreeg Bart kanker. Nao een lange tied van vechten tegen dizze ziekte weur e weer klaor. Hie schreef der ’t Nederlandstaolige boek De man die de moed had over.
Samen met Martha hef Bart ok een oetgeverij opricht, Bama, waor u.a. zien eigen tenielstukken (meer as zeuventig!) oetgeven bint.

Hie kreeg in 1986 de Culturele Pries van Drenthe. Ok is e keuninklijk underscheiden.

Paartie zult hum vast wal ies eigenwies en een dwarsligger vunden hebben, umreden dat e altied direkt zee wat hum in ’t zin kwam. In ’t schrieverspetret op DVD en video dat Albert Haar in 2003 over hum maakt hef, wordt daor ok andacht an besteed. Bart vertelt in dat petret dat e altied zuchzölf bleven is en dat e ok niet aans kun.

Bart Veenstra is in oktober 2005 oet de tied kommen.

Bij het lösdoen van het Huus van de Taol in Beilen in meert 2008 hef Martha Hadderingh vanwege heur grote verdiensten veur de Drentse Taol het eretieken van het Huus van de Taol kregen. Martha is in oktober 2011 oet de tied kommen.

Boekpublicaties:

• Oet de kiep. Drentse verhalen (Assen 1974);
• Zondagsboeren (1974);
• Onderdukers in Leemhof (kinderboek, Nederlandstalig, zj);
• Parachutisten vallen aan (kinderboek, Nederlandstalig, zj);
• De grote dierenverhuizing (kinderboek, Nederlandstalig, zj);
• De zesde man (1976);
• Drents Woordenboek (Meppel 1979),samen met zien zeun Henk Hadderingh;
• Lammegie krieg mij de bril is an. Een riegel oet zien beste verhalen (ed. Henk Hadderingh, Assen 1981);
• Schotballen: Drentse humor, bij ‘n kanner rieft van de geinige akker (1981);
• Door alle tijden: de geschiedenis van de gemeente Gasselte en 50 jaar volksleven 1935-1985 (met Jan Kroezenga 1984);
• De klant is keuning (Meppel 1984),een verhaolenbundel over zien jeugd;
• De zwalvies bint er weer (Zuidwolde 1985), dichtbundel veur jonge kiender;
• De Gasselter schoolgeschiedenis (met Jan Kroezenga en Wim Hiddingh 1985);
• Vrolijke gasten in de pastorie (Nederlandstalig, ‘een boek waar veel meisjes van zullen genieten’, 1987);
• De man die de moed had, ervaringen van een kankerpatient (Meppel 1985), Nederlandstalig, de neerslag van een ziekteperiode in 1980;
• Spion in de jachthut (roman, Nederlandstalig, 1988);
• Een dorp zoekt helden (roman, Nederlandstaolig, 1990);
• Het blauwe dorp (zj);
• Drukwark & Drukwark, eerste Drentse hoezieboek (1990);
• Oet een zulvern bestek: 25 jaor Drenthe in dizze daogen (1991);
• Saar Frank: de vergeten onderwijzeres (met Aafke Huizing 2001);
• Drentse streekwoorden (2003).

• Dizze liest is niet volledig.

In het naojaor van 2020 hef streektaolfunctionaris Arja Olthof nog een stukkie over hum maakt veur de rebriek Dwars deur ‘t Drents, die op zaoterdag te heuren is in Hemmeltied van Radio Drenthe.

Een keur oet het wark van Bart Veenstra: 

VERKEERD GEBREK

Zien ledikant, een schip waorop e vaort:
een oetzichtloze tocht.
En in de naacht dan komp de dreum;
de hemelpoort geet lös en engeln fluustert:
“Kom, kom, hier is het eind van alle pien”.
Dan strik e ‘t zeil…
Maor in de mörgen is er weer ‘t verzet
en vaort e wieder.
Wat is het dat de mèens zo an het leven bindt?

Gedicht van de maond 1991

 

ONGELIKTE BEER

Moeke beer die wast heur jonkies
met de tong, likkerdelik.
En ze wordt zo schoon as glassies,
moeke beer is in heur schik.

En dan rop ze, “Kleine Bassie,
kom is gauw hier bij je moe.
Ik moot jow ok neudig wassen’.
Bassie heft er niet an toe.

Bassie holdt niet van dat likken.
Geeit er bliksemsgauw vandeur.
En dan voetert moeke Beer, ‘He,
met dat jonk hej aait gezeur’.

Papa Beer krig dan te heuren:
‘Bassie wol weer niet diz’keer’.
Papa lacht, ‘Dan is oons Bassie
now een ongelikte beer’.

Oet: De zwalvies bint der weer