Jan Veenstra

Jan Veenstra is in 1951 op Noordscheschut geboren.

Jan Veenstra (1951)

Hie is opgruid in de jaoren zestig en daor bint in zien wark de sporen van te zien. In zien verhalen zit ok veul zölfspot. Hie hef een slim grote fantasie en hie kan zien gevulens van lust en onlust mangs slim overdrieven. Benaom um de verhalen die gaot over de grote liefde van zien jonge jaoren, Alie Bekelaar, lach ie je de buus oet. Een veurbeeld van zu’n verhaal is Zwummen in het Linthorst Homankanaal. In 1989 kwam de debuutnovelle Zangeres van zulver van Jan Veenstra oet. In 1997 wun e de SNS-literatuurpries. Een jaor laoter kwam der een bundel verhalen oet met de titel Die nacht een feest. In juni 2004 kwam Veenstra met de eerste Drentstaolige speurdersroman: Tammo Tiesing en het liek op zolder. Dizze eerste Drentse speurdersroman speult in ’t rustige dörpie Langevelde, dat opschrikt wordt deur een liek op de zolder van het gemientehoes.

Nao verscheiden baanties was Jan Veenstra vanof 1978 groepsleider bij de Mesdagkliniek in Grunning. Hie studeerde an de Sociale Academie. In 1982 weur e veurlichter bij de gemiente Grunning en daorna bij een grote energieleverancier.

Jan Veenstra hef op veul terreinen actief west in de Drentse culturiele wereld en is dat nog aaid. Hie hef met Albert Haar, Marga Kool en Dick Blancke een jaor of wat De Hunebed Turbo Show maakt en hie was ien van de initiatiefnimmers van de Taaltheaternacht in Emmen. Jan Veenstra woont samen met de Drentse schriefster Marga Kool. In de maande met heur en zanger Geert-Jan Brader hef e een aovendvullend pregram had dat Taanden van de Tied het. Daornao hebt Jan en Marga samen met Egbert Meyers het aovendvullende pregramma Babyboomers Blues opzet.

Streektaalactiviteiten: Veenstra schreef veur Radio Noord; maakte het dreiboek veur de film Tweitalig, columns veur regionale kranten en radio. Wieder satirische teksten, parodieën as Oes Roet, diverse tenielstukken en liedteksten veur zangers as Egbert Meijers en het Duo Karst. Hie organiseerde bijienkomsten van Nedersaksische schrievers an beide kanten van de Nederlands-Duutse grens. Dit leidde tot de oprichting van Diesel, de plattduutse tegenhanger van het Drentse Roet en het Grunningse Krödde.

Jan Veenstra debuteerde met verhalen in Oeze Volk. Vanof 1982 leverd’e bijdragen an Roet waorvan e tussen 1984 en 1998 redactielid was. Zien wark is te vinden in verscheiden bloemlezings. In 1997 kreeg e de SNS-literatuurpries.

Jan Veenstra leverde een bijdrage an de drie mini-oetgaves die het Huus van de Taol bij speciale gelegenheden oetgeven hef: Vueltaol (2009), Mag Majesteit hier wel wezen (2013) en Deurtrappen! Op fietse deur Drenthe (2014).

Van Jan Veenstra is in opdracht van Stichting Drentse Taol een schrieverspetret op DVD maakt.

Nou an de dag schref Jan Veenstra ok veul Nederlandstaolig wark.

Boekpublicaties:

  • Zangeres van zulver (novelle, Zuudwolde, 1989),
  • Die nacht een feest en andere verhalen (Zuudwolde, 1998)
  • Tammo Tiessing en het liek op zolder (speurdersroman, Zuudwolde 2004).
  • De zomer van ’59 (Groningen, 2007,Nederlandstalig)
  • In 2009 schreef Jan Veenstra samen met Ton Peters het boekenweekkedo veur de Drentse Boekenweek: Dörpsstraot, oes dörp;
  • Vueltaol (2009, samen met Anne Doornbos en Jan Germs);
  • Mag Majesteit hier wel wezen (2013, samen met Anne Doornbos, Ton Peters en Jan Germs);
  • Deurtrappen! Op fietse deur Drenthe (2014, samen met Anne Doornbos, Ton Peters en jan Germs).

Een keur oet het wark van Jan Veenstra:

 

DRENTSE LIEFDE

De hunebedbouwers
Ik weet het zeker en butendes, ik bin een kenner en een Drent. De Drenten bint het hartstochtelijkste volk van de wereld. Hoe kan het aans dat mij mangs midden op de dag lange stikvlammen deur de pokkel trekt en in mien kop alles plek mak veur een dondernd staccato: BE-MIN, BE-MIN, BE-MIN.

Maor buten die momenten van raozende passie komp mien onderzukende giest mangs in de bienen. Waor ligt de wortels van mien romantiek? Bin ik een uutzondering of bint alle Drenten zo? Waren zij altied al zo? Ik lig op de boek in de kamer en blader deur een geschiedenisboek. Mien aosem stoekt bij de foto van een hunebed. Zulden ze toen ok al? Mien verbielding komp reur.

Ik zie het kleine hunebedbouwersdörpie rustig liggen wachten op het duuster. Het wark is daon en de hunebedbouwers zit tevreden veur de hutten de zunne nao te kieken die het moeras inglist.
‘Huh’, zeg vrouw Geugies. ‘Ik krieg het kold.’
‘Wat doej ok in zoe’n flintertie’, zeg heur man. ‘Ie hebt toch een kaste vol berenvellen.’
‘Pff’, blas vrouw Geugies. ‘Allemaol van veurig jaor.’
Dat is niet hielemaol wat ik zuuk en daorum verplaats ik mij naor de open plek tussen de hutten waor het grote vuur al braandt.
Alleman kös een plekkie en in de ogen van de hunebedbouwers bruit verwachting. De baos drag heur mit diepe stem zien minnedichten veur en leg het zaod veur anminnig getierelier. As daornao de zanger Egbert zien melancholische liefdesliedern zingt, trekt er een kroepnevel van zuut gejuchter in de harten van dit ontvankelijk volk.
Ok bij Henk en Ans. Ze gaot nog niet zo lange mit mekaar. Ans is het mooiste, het lieftalligste, maor ok het miest verlegen maagie van het hunebedbouwersdörp. Op korfbal bint ze mit menaar in de kunde ekomen.
Veur een maond mussen ze uutspeulen tegen Blauw-Wit en veur de weerumreize vreug Henk of Ans mitrieden wol op zien neie os. Zij nikkopte verlegen, maor heur ogen gluiden. Henk hef de os laoten raozen en brullen. Het biest klabienderde vort en scheurde mit een rotgang de bochten deur. Ans greep Henk um de middel en schrouwde in zien oor:
‘Dat giet lekker! Hej hum opevoerd?’
‘s Aovends hadden zij stiekem verkering.
Henk schudkopt. Verteerd deur verdriet zit hij daor an ‘t vuur. Ik leef mit Henk mit. Mangs had ik het ok stoer as het maagie van mien dreum bij een aander op de Puch zat.
Henk zien probleem is de Knoert. Hendrikus Johannes Alidus Wildeboer, mit de bijname de Knoert vanwege zien strakke pokkel.
Veur een week of wat hef de Knoert Ans bij het dobbeln ewunnen. Goed, heur va was stomdronken toen hij Ans inzette, maor verleuren is verleuren en zölfs de baos mus toegeven dat in de liefde en het spel alles mag.
Hoe zij ok reerde, Ans mus bij de Knoert intrekken en zien berenvellen wassen. Daags mag zij de hutte niet uut, behalve veur bosschoppen en alle aovends zit zij naost de Knoert an ‘t grote vuur. Ok vanaovend zit het arme maagie naost die grote macho, die lomperd, die heur mangs roegweg op de kneie trekt en dan an heur zit.
Henk zit aan de aandere kaante van het vuur en kik wat toesterig veur hum uut.
Ik snap dat. Al mien opgekröpte verdriet um Alie Bekelaar die mij indertied ofetroggeld is en die mij zitten leut mit de herinnering an maor ien smok waor ik nog zoveul meer in de zin had! Wat heb ik mij niet hartstochtelijk op de literatuur estort. Wat heb ik niet koortsachtig Lady Chatterley’s Lover deur zitten bladern van liefdesscène naor liefdesscène um in elk geval de theorie machtig te worden. Bij elke neie passage rezen in het gistingsproces van mien erotische verbielding Alie’s börsten tot woeste heugtes vol verrukking. Wellust donderde mij as een carbidbusse deur de hoed en ik gung alvast taandenpoetsen um overal op veurbereid te wezen.

Toen kwam die blonde rotzak. Die miegerd mit zien gespierde pokkel en zien geld, zien zeilboot en zien Berini. Wie wil der nou op een Berini?
‘Kom op, Henk. Houwt hum der iene veur’, fluuster ik.
Henk komp in ‘t èende en löp vastberaoden op de Knoert of. De gesprekken verstomt. Alleman vuult het ankommen. De veerkracht van de Drentse hartstocht op leven en dood tegen de dommekracht van het oerwezen. ‘Wat woj mit heur?’, grauwt Henk tegen de Knoert. En hij wis naor Ans. ‘Willen?’ mompelt de Knoert verbaosd. In romantische zaoken is hij wat van traog van begrip. Zien moe zee vrogger al: ‘Het is maor goed dat oens ventie zo stark is, want hij hef gien wiskundeknobbel.’
‘Och,’ zeg de Knoert, ‘wat ik mit heur wil? Nou, wat mij zo in de zin komp.’
Dat wordt zien undergang.
‘Pak dat zwien, Henk,’ schrouw ik mit het zwiet veur de kop. Ik raom um mij hen en steut de kop venienig tegen een bijzettaofeltie.
Intussen is Henk de Knoert an-evleugen. In hiete raozernij bookt hij in op de vleisbulte. Een rechtse hoek, een linkse, een opstoot en dan een serie op het lief, die de Knoert de aosem nemp. Hij waankelt, lat de dekking zakken en mit een machtige linkse directe slat Henk zien rivaal tegen de vlakte. Alleman stiet op de stoelen en joelt en fluit as de scheidsrechter hum uuttelt en de hölpers hum vortdraagt.
‘De Champ’, fluustert Ans, as zij Henk in de narms glist.

Mu, maor deurtrökken van geloksgevuul lig ik op de vloerbedekking. Dat ik daor van of mag stammen! Ik zet stoel en het bijzettaofeltie weer rechtop. Mien ego siddert van hunebedbouwerstrots en op mien kop gruit een bult. Een eretieken. Een liefdesrelikwie.

Oet: Die nacht een feest

 

TAMMO TIESING EN HET LIEK OP ZOLDER (STUKKIE)

…… ‘Een wending’, zee Tammo. Hij nam heur haand veurzichtig in zien haand, maor veur hij wieder praoten kun, gung de tillefoon.
Ruth nam op. Ze luusterde verwonderd en mitien ok bezörgd.
‘Gien idee’, zee ze. Ik bin al vrog wegegaone en ik heb niks an hum emarkt. Lichtkaans dat Tammo wat wet. Hij zit hier. Za’k hum oe geven?’
Ruth steuk de tillefoonhoorn naor Tammo. Jan Kees veur oe. Ep schient weg te wezen.’
Tammo nam de hoorn over. Jan Kees klunk minder ambtelijk as aans.
‘Ep is nog niet thuss ekomen vanaovend. Antje belt overal hen. Ze is hielemaol van slag. Kuj oe veurstellen. Hef Ep vanmiddag nog wat ezegd? Hej wat bezunders eziene?’
‘Mij ducht van niet’, zee Tammo. ‘Nee, ik gung as leste. Op Ep nao dan. Toen ik vortgung zee hij dat hij Alex Warmels van P&O nog verwacht had, maor die was al verdwenen en daorumme zul hij ok zo gaon.’
Jan Kees bromde wat. ‘Zul hij argens in een café zitten? Of zokswat?’
Tammo lachte. ‘Bel Henneman even en Wolter Wolters. Dan weej het. Maor Ep is gien man veur het oetgaonsleven. En as ie bedoelt te vraogen of hij argens achter de vrouwlu an zit? Casa Bianca? Nee, daor geleuf ik niks van. Maor wacht ies. Hij wol nog een memeo schrieven. Over vrijdagsmiddags. dat gien meinse op het gemientehuss meer tot vief ure warkt. Daor meuk hij hum drok over. Hej al ekeken of Ep niet gewoon an ‘t wark is. Dommiet zit hij nog dapper achter zien buro.’
‘Nee’, zee Jan Kees, ‘zien vrouw hef hum vanzölf proberen te bellen. Butendes is Tinus nog wezen kieken. Ep zien buro was operuumd, zien kaste op slot en zien jasse en aktetasse waren vort.’
‘En zien fietse?’
Ep kwam al een maond of wat niet meer op de fietse’, zee jan Kees.
‘Dat wus ik hielemaol niet.’
‘Hij preut er niet over. Aambeien.’
‘Dan maj het zien as een veurrecht dat hij oe dat verteld hef.’
Jan Kees zuchtte even. ‘Ik weet het van Antje. Wat deink ie trouwens van het hiele gedoe?’
‘Ik neem an daj het niet over de aambeien hebt’, bromde Tammo. ‘Ep kan argens vaste zitten. In een lift of aanswat.’
Laot wij het niet hopen’, griezelde Jan Kees. ‘Trouwens… ik wil niet neisgierig lieken,
maor wat doej op oen verjaordag um dizze tied bij mien secretaresse?’
‘dat giet oe niks an’, lachte Tammo.
Toen ze weer an taofel zaten vreug Ruth wat hij ervan vund.
Tammo trök een diepe rimpel in zien veurheufd. ‘As hij op weg naor huus een ongeluk ekregen had, was hij nou al wel evunden. Lichtkaans is hij er vandeur. Waj wel ies leest: dat iene even een pakkie sigaretten gung kopen en toen mit de noorderzunne is vertrökken. Zukkende bouwt argens aans een nei bestaon op en ie heurt er nooit weer wat van weer. Ep zul trouwens wel een brief sturen. Of een dikke stapel memo’s.
‘Daor was hij de man naor.’
‘Was?’
‘Zee ik was?

Oet: Tammo Tiesing en het liek op zolder